Để
có được những
tác phẩm nữ trang tinh xảo, đẹp lộng lẫy thu hút mọi ánh nhìn, đòi hỏi rất nhiều
kỳ công, hội tụ biết bao tinh hoa của tay nghề và tâm huyết người thợ kim hoàn.
Qua đó, cho thấy để làm đẹp cho đời, làm đẹp cho người, ngành kim hoàn đã phải
liên tục thay đổi, ngày một hoàn thiện hơn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã
hội bằng việc cho ra đời những mẫu mã mới lạ, theo kịp xu hướng thời đại, làm vừa
lòng những khách hàng khó tính nhất
Nếu những ai đã từng biết về nghề
kim hoàn đều nắm rõ qui trình sản xuất nữ trang gồm các bước chính như sau:
1-THIẾT KẾ: Đây là giai đoạn phôi thai, từ
những ý tưởng, từ những hình ảnh phác hoạ nên chân dung mẫu nữ trang dự định
cho ra đời trong tương lai. Ngày xưa, công việc này được vẽ trên giấy, tốn rất
nhiều công sức, thời gian và người thợ vẽ phải “tuyệt chiêu”. Ngày nay, với sự
tiến bộ của khoa học công nghệ, mẫu nữ trang được vẽ trên máy tính, được định dạng
3D trong không gian 3 chiều. Nói chung, mọi người có thể chiêm ngưỡng hình ảnh
y như thật của mẫu nữ trang từ nhiều góc
cạnh, thậm chí có thể phóng to mọi góc khuất, mọi chi tiết nhỏ nhất của nó. Công
việc thiết kế bây giờ trở nên nhẹ nhàng hơn vì có nhiều công cụ hổ trợ từ phần
mềm của máy tính, chỉ cần đòi hỏi người thiết kế có một số kiến thức căn bản về
nghề kim hoàn là đủ “đồ chơi”.
2-TẠO MẪU: Công việc thiết kế chỉ cho chúng
ta “ no con mắt” về hình ảnh của mẫu nữ trang. Còn công việc tạo mẫu cho chúng
ta cảm nhận thực tế hơn bằng cách tự tay sờ mó, mân mê và có cái nhìn cận cảnh,
đánh giá chính xác sự tinh xảo, khiếu thẩm mỹ về mẫu nữ trang.
Công việc
tạo mẫu nữ trang cũng có nhiều dạng từ đơn giản đến phức tạp. Vật liệu dùng tạo
mẫu cũng đa dạng như: gỗ, kim loại... ngày nay có thêm sáp, nhựa rê-sin. Mẫu nữ
trang là những chi tiết từ nhỏ đến rất nhỏ, như chúng ta biết, cái gì càng lớn
thì càng dễ thao tác. Còn bé tí tẹo như đồ nữ trang, làm gì cũng quan sát qua kính
lúp là cả vấn đề không đơn giản chút nào!. Cho nên, việc chế tác nữ trang có mức
độ phức tạp cao là cả một nghệ thuật vi mô. Ngày xưa, công việc này chỉ dành
cho các bậc tiền bối, cao tay nghề trong ngành kim hoàn ra tay, đủ thấy sự khó
khăn dường nào. Còn ngày nay, chỉ cần các máy tạo mẫu như: máy phay CNC, máy in
3D… chạy các tập tin thiết kế mẫu nữ trang 3D, mọi chuyện hoá ra đơn giản vô cùng
và thời gian rút ngắn tối đa.
Sự lợi hại của tập tin 3D và máy
tạo mẫu bằng sáp hay nhựa rê-sin là ở chổ đó!
3-LÀM
KHUÔN: Khi đã có
mẫu rồi, tiến hành gắn những mẫu sáp hay mẫu nhựa rê-sin từng cái một bao quanh
một trục trung tâm tạo nên hình dạng một cây có nhiều nhánh, nôm na gọi là trồng
cây sáp. Kế đó, trộn thạch cao với nước theo tỷ lệ qui định. Rót thạch cao lỏng
vào khuôn phủ kín cây sáp đặt bên trong, rồi chờ cho thạch cao đông cứng lại.
Cuối cùng, đem nung nóng khuôn thạch cao ở nhiệt độ thích hợp làm tan chảy hoàn
toàn cây sáp, tạo ruột bên trong khuôn thạch cao là hình dạng của các mẫu nữ
trang cần định hình.
4-TẠO PHÔI (CÔNG ĐOẠN ĐÚC): Đốt lò làm nóng chảy kim loại.
Sau đó, rót kim loại nóng chảy vào khuôn thạch cao, khi kim loại nguội đi tạo
thành hình dạng các mẫu nữ trang cần đúc (gọi là phôi). Chỉ việc loại bỏ lớp thạnh
cao làm khuôn, sẽ thu được phôi của các mẫu nữ trang ở dạng thô.
Sự thành
bại của các mẫu nữ trang do công đoạn đúc quyết định. Đúc không thành công thì
phải làm lại, phần lớn bắt đầu từ công đoạn TẠO MẪU, đôi khi do thiết kế sai dẫn
đến tạo mẫu sai rồi đúc không đạt yêu cầu, phải chỉnh sửa lại từ THIẾT KẾ . Mọi
phí tổn phát sinh và mất nhiều thời gian cũng từ đây mà ra. Do đó, đòi hỏi phải
thật chặt chẻ trong các công đoạn trên, nếu không muốn phải trả giá cho sai lầm.
5-LÀM NGUỘI: Đây là công đoạn thủ công, cần bàn tay khéo léo của người thợ kim hoàn
can thiệp như: Bỏ đi các chi tiết thừa, bổ sung những phần khiếm khuyết, phục hồi
những hư hỏng nhỏ nhặt… từ công đoạn đúc để tạo ra mẫu nữ trang theo đúng thiết
kế ban đầu.
Đến đây,
mẫu nữ trang coi như đã hoàn thành 80%-90%. Sau cùng, chỉ là phần việc trang điểm
dung nhan cho mẫu nữ trang trở nên “Đẹp, Độc, Đỉnh” mà thôi! Đó là các công đoạn
phụ nhưng cũng không thể bỏ qua.
6-CẨN HỘT
7-ĐÁNH BÓNG
8-XI MẠ
Rõ ràng,
trong qui trình sản xuất nữ trang, các công đoạn TẠO MẪU- LÀM KHUÔN- ĐÚC rất
quan trọng. Nói như vậy, không có nghĩa là xem nhẹ các công đoạn khác trong qui
trình, bởi vì các công đoạn TẠO MẪU- LÀM KHUÔN- ĐÚC là những công đoạn cốt lõi, là cái xương sống
của cả một qui trình.
Bài sau,
tôi sẽ đề cập cụ thể và đi sâu vào các công đoạn TẠO MẪU- LÀM KHUÔN- ĐÚC. Đây mới
là các vấn đề mấu chốt mà các bạn quan tâm để làm sao có được mẫu nữ trang đạt
yêu cầu, hạn chế mọi rủi ro và tổn thất mà các bạn không muốn.
