Thứ Ba, 3 tháng 3, 2015

VÀNG VÀ HỢP KIM VÀNG (Phần 1)



Phần 1: Màu của hợp kim vàng
Vàng là kim loại cực kỳ dễ kéo thành sợi. Một ounce vàng tương đương với 28g vàng có thể kéo ra được một dây vàng có chiều dài 80km (với đường kính dây vàng là 5micron).

Độ tinh khiết hay độ mịn của vàng trong đồ trang sức được qui định bằng đơn vị karat. Vàng 24karat (có thể viết là 24K hay 24kt) là vàng gần như nguyên chất thường dùng để chế tác trang sức. Vàng 24K cũng được gọi là vàng ròng vì hàm lượng vàng của nó lớn hơn 99,7% hàm lượng vàng nguyên chất. Bằng chứng, có loại vàng thậm chí còn tốt hơn vàng 24K, với hơn 99,95% độ tinh khiết, nhưng nó chỉ sử dụng cho mục đích định chuẩn để đo lường vàng và không được sử dụng trong ngành kim hoàn.


Hợp kim có màu vàng (gọi tắt là hợp kim vàng), thực ra màu vàng có trên hợp kim là màu của các kim loại pha trộn với vàng tạo nên. Vàng nguyên chất, nói chung là quá mềm, do đó để sử dụng trong chế tác đồ trang sức, gần như luôn luôn phải pha thêm các kim loại khác vào. Vấn đề là chọn màu vàng nào của hợp kim phù hợp màu vàng mong muốn trên trang sức chuẩn bị chế tác. Từ đó, tính toán, chọn lựa kim loại cần phải pha thêm vào vàng.


Các loại vàng 18K, 14K và 10K cho biết có bao nhiêu hàm lượng vàng nguyên chất có mặt trong hợp kim vàng. K là viết tắt của đơn vị karat, hệ thống đo lường này sử dụng để xác định chính xác hàm lượng vàng nguyên chất có trong từng loại hợp kim vàng theo qui định:

-          Vàng 24K là vàng nguyên chất

-          Vàng 18K là vàng chứa 18 phần vàng và 6 phần kim loại khác, làm cho nó đạt 75% vàng

-          Vàng 14K là vàng chứa 14 phần vàng và 10 phần kim loại khác, làm cho nó đạt 58,3% vàng

-          Vàng 12K là vàng chứa 12 phần vàng và 12 phần kim loại khác, làm cho nó đạt 50% vàng

-          Vàng 10K là vàng chứa 10 phần vàng và 14 phần kim loại khác, làm cho nó đạt 41,7% vàng. Vàng 10K là định lượng vàng có karat thấp nhất nhưng vẫn được gọi là vàng tại Mỹ.

Thậm chí vàng 18K, chỉ với 6 phần kim loại khác, cũng có thể tạo cơ hội cho người thợ kim hoàn thỏa sức pha trộn tạo nên muôn màu sắc của vàng. Trong bảng dưới đây, giới thiệu Thành phần hóa học của hợp kim vàng có hàm lượng vàng (karat) và màu sắc khác nhau:  
Bảng Thành phần hóa học của hợp kim vàng và màu sắc tương ứng
MÀU CỦA VÀNG
CẤU TẠO HỢP KIM
Vàng có màu vàng (22K)
Vàng       91,67%       Bạc           5%
Đồng             2%       Kẽm     1,33%    
Vàng có màu đỏ (18K)
Vàng           75%     
Đồng           25%      
Vàng có màu hồng (18K)
Vàng           75%       Bạc      2,75%
Đồng      22,25%      
Vàng có màu tím (18K)
Vàng           75%       Bạc           5%
Đồng           20%          
Vàng có màu trắng (18K)
Vàng                            75%      
Pla-tin hay Pa-la-di        25%
Vàng có màu trắng – xám (18K)
Vàng           75%       Sắt           17%
Đồng             8%          
Vàng có màu xanh lá nhạt (18K)
Vàng           75%     
Bạc             25%      
Vàng có màu xanh lá tươi (18K)
Vàng           75%       Các-mi      5%
Đồng           23%          
Vàng có màu xanh lá cây (18K)
Vàng           75%       Bạc         20%
Đồng             5%          
Vàng có màu xanh lá đậm (18K)
Vàng           75%       Bạc         15%
Đồng             6%       Các-mi     4%    
Vàng có màu trắng-xanh lơ hay xanh lơ (18K)
Vàng           75%     
Sắt              25%      
Vàng có màu đỏ tía
Vàng           80%     
Nhôm          20%      

Vàng thì có màu vàng và đồng thì có màu đỏ, chỉ có hai kim loại nguyên chất này có màu. Tất cả các kim loại khác có màu trắng hay màu xám. Thêm đồng vào vàng làm cho màu của vàng đỏ hơn. Thêm bạc, kẽm và các kim loại khác làm cho màu của vàng nhạt đi. Như vậy, chúng ta có thể hiểu rằng, hàm lượng của vàng (tính bằng karat) sẽ thấp đi hay cao lên, khi chúng ta cho thêm nhiều hay ít hàm lượng của các kim loại khác vào vàng tạo thành hợp kim vàng. Từ đây, chúng ta có thể suy luận rằng: Muốn cho vàng có màu thật sự của vàng thì hàm lượng vàng (tính bằng karat) trong hợp kim vàng phải cao.